Akademia Ekowiedzy: wielkie porządki, dobra energia, niezwykła woda

 Minęły już czasy, kiedy ekologia kojarzyła się z lekko nawiedzonymi działaczami i nie zajmowała ogółu społeczeństwa. Na szczęście, bo wszyscy musimy być świadomi i działać, by nasza planeta w ogóle dalej istniała, ale też niestety, ponieważ sami doprowadziliśmy do tak zaawansowanej katastrofy, pośrednio także swoim pobłażaniem dla ekologii. Teraz ekologiem musi być każdy, nawet przedszkolak, a i tak nie wiadomo, czy cokolwiek to da, skoro w ślady mądrych dzieci nie idą niemądrzy dorośli decydujący o różnych emisjach, dystrybucjach i utylizacjach. Bądźmy jednak choć odrobinę optymistami i popracujmy z dziećmi nad rozwiązaniami, sprawdźmy, co można robić i trzeba wiedzieć na co dzień, by Ziemi było lepiej. Z doświadczenia wiem, że takie publikacje, jak seria "Akademia Ekowiedzy" wydawnictwa Harper Kids, służą całej rodzinie, bo nawet rodzice i dziadkowie mogą nie znać pewnych oczywistych faktów i zachowań. Poza tym po przerobieniu tematu z najmłodszym pokoleniem wstyd nie stosować się do opisanych w książkach zaleceń. "Hipokryta" jest aktualnie bardzo popularnym słowem, zdziwicie się, jak szybko dzieci je poznają i wprowadzają do osobistego słownika.

Książki z cyklu Akademia Ekowiedzy mają formę dużych, zbliżonych do A4 zeszytów, adresowane są do dzieci w wieku przedszkolnym, a po nie tak tajnych zakamarkach ekologii oprowadzają czytelników ich rówieśnicy, rodzeństwo Ida i Filip. Każda publikacja zawiera ciekawostki, grę planszową i inne zabawy (jak kolorowanka czy labirynt) oraz dyplom. Estetyka, format i przejrzystość tych książek zachęca do ich otwarcia i utrzymuje uwagę malucha aż do ukończenia krótkiego, wesołego kursu ekologii. W naszym przypadku pierwszym była energia, opisana w książce "Dobra energia. Źródła energii w przyrodzie".

Autorzy książki, Krystyna Bardos (tekst) i Adam Bardos (ilustracje), zgrabnie połączyli ilustrowane opowiadanie z elementami encyklopedii, opatrzonej i obrazkami, i fotografiami, zeszytu ćwiczeń, zabaw oraz doświadczeń. Prosty tekst o codziennych czynnościach dzieci i ich pupili (kotki Szarusi i psa Pimpka) towarzyszy więc nieco bardziej skomplikowanym ramkom "Czy wiesz, że?", "Czas na doświadczenie" i "Jak zrobić...". Przeplatanie historyjki i zadań do wykonania oraz informacji do zapamiętania przez czytelników wypada dobrze i naturalnie. Ida i Filip są na słonecznej łące, biegają pełni energii, więc na sąsiednich stronach dowiadujemy się, jak energię pozyskują rośliny i zwierzęta, czym jest Słońce i w jaki sposób wpływa na ludzi oraz naszą planetę. Później rodzeństwo wyjeżdża z dziadkami nad morze, przechodzimy zatem do obserwacji wiatru oraz wody, ich wykorzystania przez człowieka do pozyskiwania energii. Będą również informacje o wnętrzu Ziemi, a dalej już o energii, z której korzystamy na co dzień, dla własnego komfortu i bezpieczeństwa. Czytelnicy będą się mogli wykazać rysując kabel i wtyczkę przy urządzeniach, które potrzebują prądu, poznają też oznaczenia dotyczące poziomu zużywania przez nie energii. Stąd już tylko krok (a właściwie kartka) do chyba najważniejszych zagadnień tej książki: oszczędzania energii i rozsądnego korzystania ze środków komunikacji oraz innych form przemieszczania się. Mam wrażenie, że tej świadomości nie chcemy mieć, dla własnej wygody. Publikację zamykają wspomniane już rozkładówki z grą planszową i kolorowanką, obie przemyślane i po prostu ładne.

Bardzo podobnie skomponowana została "Niezwykła woda. Rola wody w przyrodzie". We wprowadzeniu czytelnicy poznają i hobby bohaterów (pływanie, nurkowanie, przebywanie na wakacjach w pobliżu akwenów, jazda na sankach, spacery w deszczu), i typy wody na Ziemi, a także jej "oblicza", czyli stany skupienia. Będzie całkiem duże co nieco o krążeniu wody w przyrodzie, śnieżynkach, dalej autorka wspomni o tęczy, napięciu powierzchniowym, rośnięciu roślin, piciu i pływaniu zwierząt. Następnie poznamy etapy oczyszczania i uzdatniania wody oraz inne fakty dowodzące, jak jest wyjątkowa i bezcenna. Informacjom towarzyszą oczywiście doświadczenia i ćwiczenia rysunkowe oraz okazała gra planszowa, mogąca służyć jako ta pierwsza w życiu. Zagadnienia ujęte w tej odsłonie Akademii Ekowiedzy wydają się bardziej skomplikowane od "Dobrej energii", ale odpowiednio poprowadzony przez rodzica lub nauczyciela przedszkolak nie powinien stracić zainteresowania publikacją aż do jej ostatniej strony, nawet jeśli ma dopiero cztery lata.

Najmłodsi odbiorcy tym bardziej poradzą sobie z trzecią książką z cyklu. "Wielkie porządki. Recykling i sprzątanie świata" są bowiem pozycją najbliższą codzienności, rodzinną, umożliwiającą bezpośredni, natychmiastowy, ale długofalowy wpływ dziecka na środowisko. Bardzo podoba mi się sposób, w jaki Krystyna Bardos otwiera temat zanieczyszczenia przyrody odpadami oraz oczyszczania jej z nich. Otóż na pierwszej stronie książki pojawia się wyraźny komunikat, że natura nie wytwarza śmieci, wszystko w niej jest potrzebne, ulega rozkładowi czy zostaje powtórnie wykorzystane. Na drugiej stronie widnieje natomiast rodzina (Ida i Filip z rodzicami) dumająca nad swoimi śmieciami, bo też człowiek wyłamuje się z naturalnego trybu przetwarzania odpadów i stąd musi zadbać, by nie zniszczyć cyklu przyrody "twardymi" odpadami. Kolejne karty książki przynoszą rozmaite wskazówki, jak postępować z danymi typami śmieci oraz ćwiczenia praktyczne, naprawdę bardzo czytelne i skuteczne. Cała mała trylogia ekowiedzy znakomicie sprawdziłaby się jako podręcznik, ale ja polecam pracę z nią w domu, w gronie rodzinnym, by dzieci były świadome, że troska o środowisko naturalne jest priorytetem ich rodziny, taką wspólną sprawą. A dzięki dużym, wyraźnym i pogodnym obrazkom Adama Bardosa, rozsądnemu i czytelnemu rozłożeniu tekstu oraz jakości merytorycznej (którą zawdzięczamy również konsultacji dr Grażyny Winiarskiej), wiedza zebrana przez Krystynę Bardos i okraszona scenkami literackimi zostanie wchłonięta przez dzieci z przyjemnością, da im do myślenia, sprawi, że będą działać na rzecz ocalenia Ziemi – bo jesteśmy w takim momencie historii, że stosowne są właśnie równie doniosłe słowa.

Bożena Itoya

Krystyna Bardos, Dobra energia. Źródła energii w przyrodzie, ilustracje Adam Bardos, konsultacja merytoryczna dr Grażyna Winiarska, seria Akademia Ekowiedzy, wyd. HarperCollins Polska / Harperkids, Warszawa 2020.

Krystyna Bardos, Niezwykła woda. Rola wody w przyrodzie, ilustracje Adam Bardos, konsultacja merytoryczna dr Grażyna Winiarska, seria Akademia Ekowiedzy, wyd.a HarperCollins Polsk/ Harperkids, Warszawa 2020.

Krystyna Bardos, Wielkie porządki. Recykling i sprzątanie świata, ilustracje Adam Bardos, konsultacja merytoryczna dr Grażyna Winiarska, seria Akademia Ekowiedzy, wyd. HarperCollins Polska / Harperkids, Warszawa 2020.