Poetyckie rozbiory zdania

Kilka miesięcy temu mieliśmy okazję przeczytać "Części mowy, czyli wierszowany samouczek nietypowy" Małgorzaty Strzałkowskiej, teraz nadeszła pora na kontynuację: "Części zdania, czyli wierszowany samouczek do wkuwania". Ten kolejny poziom językoznawczego wtajemniczenia na razie przerasta mojego trzecioklasistę, z wyjątkiem wstępu i może trzech początkowych rymowanek. Sama przeczytałam całość z przyjemnością, ponieważ publikacja jest przejrzysta, dobra merytorycznie i rzeczywiście może pomóc uczniom starszych klas szkoły podstawowej, a także powtarzającym materiał gimnazjalistom.

"Książka, która dzisiaj trafia w twoje dłonie,

to prawdziwy jasny punkt na nieboskłonie!"

"Zdanie to grupa wyrazów, związanych w przeróżny sposób,

tworząca informację jasną dla innych osób."

Autorka stopniowo odsłania tajniki rozbioru zdania, zaczynając od wyjaśnienia, czym jest samo zdanie i jakie ma typy, poprzez rymowane definicje orzeczenia, podmiotu (i ich rodzajów), dalej zdań nierozwiniętych i rozwiniętych, grupy podmiotu i orzeczenia, aż do właściwego logicznego rozbioru zdania. Materia to skomplikowana, przygotowanie podobnego opracowania, w dodatku w wersji wierszowanej, wydaje się syzyfową pracą, a jednak udało się. "Części zdania, czyli wierszowany samouczek do wkuwania" są książeczką wyjątkową, kolorową od kolaży i wyróżnień w tekście – jeśli w danym wierszyku poznajemy orzeczenie, to odrębnym kolorem wyróżnione są wszystkie jego realizacje. Dodatkowo pytania, jakie zadaje się w odniesieniu do konkretnej części zdania (w rozbiorze logicznym) zostały zaznaczone pogrubieniem.

W tomiku znajdziemy rymowanki krótsze i dłuższe, lżejsze i cięższe pod względem trudności czy bagażu wiedzy. Wszystkie te niecodzienne utwory świadczą o ogromie pracy i talencie autorki, a także o jej poczuciu misji. Temat książki nie jest ani modny w opinii młodych czytelników (lub ich rodziców), ani wygodny dla autora. Dużo prostszym i bardziej opłacalnym rozwiązaniem byłoby napisanie jakiejś łatwej, zabawnej historyjki dla maluchów, najlepiej zdominowanej przez wielkie ilustracje. Podjęcie tak ambitnego i w pewnym sensie nieatrakcyjnego, bo czysto szkolnego, tematu wymagało na pewno wiele odwagi. Choć zabrzmi to górnolotnie, autorka z pewnością może mieć duży wpływ na kształtowanie pozytywnego stosunku do języka ojczystego, reprezentując tym samym najpiękniejszy, choćby i archaiczny patriotyzm językowy w czystej formie.

Nie bójcie się "Części zdania, czyli wierszowanego samouczka do wkuwania". Jego treść przyswaja się niemal sama. Jeśli tylko młody czytelnik potrafi logicznie myśleć, poradzi sobie z logicznym rozbiorem zdania. Książka przyda się także dorosłym, którzy, wypowiadając się na co dzień głównie w formie krótkich wiadomości tekstowych i komentarzy / postów na portalach społecznościowych, często zapominają o poprawności językowej, o istnieniu języka pisanego innego niż potoczny. Po lekturze wierszyka o równoważniku zdania prawdopodobnie zorientują się, że ich zdań nie da się rozebrać, bo nawet nie są zdaniami.

Bożena Itoya

Małgorzata Strzałkowska, Części zdania, czyli wierszowany samouczek do wkuwania, konsultacja dr hab. Agnieszka Słoboda, Media Rodzina, Poznań 2015.
Od wydawcy: Wierszowany poradnik nie tylko dla zdesperowanych uczniów. W przystępny, lekki i dowcipny sposób zapoznaje z najtrudniejszymi zawiłościami naszej gramatyki.