Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć

Publikacja "Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć" jest jedną z trzech fikcyjnych książek ze świata czarodziejów stworzonego przez J.K. Rowling, które bohater jej powieści, Harry Potter i inni uczniowie Hogwartu wykorzystują jako podręczniki lub przewodniki. Ta popularna encyklopedia magicznych stworzeń stanowi właśnie rodzaj podręcznika, napisanego przystępnym językiem, trochę żartobliwego. Autorka, ukrywająca się pod nazwiskiem Newta Skamandera (ale wymieniona na okładce i stronie tytułowej, w przeciwieństwie do poprzedniego wydania książki), opisuje istoty występujące w książkach o Harrym Potterze, ale też dodaje co nieco nawiązań do najnowszego filmu z tego uniwersum, zatytułowanego również "Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć". Jest to drugie, wzbogacone stylowymi rycinami i wstępem wydanie tej książeczki, poprzednio opublikowanej w Polsce w 2002 roku i dotychczas unikatowej, trudno dostępnej nawet w bibliotekach – wiem, bo podjęłam poszukiwania mniej więcej dwa lata temu, gdy syn usłyszał o niej na księgarnianej imprezie "Magiczna noc z Harrym Potterem". Nowa edycja robi dobre wrażenie, zwłaszcza w zestawieniu z wcześniejszą (bardzo mały format, broszurowa oprawa). Tym razem dostaliśmy ładną, solidnie oprawioną książeczkę, gratkę dla potteromaniaków.

Pozycja "Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć" adresowana jest właśnie do smakoszy cyklu "Harry Potter" i właściwie tylko do nich. Kto nie zna wszystkich tomów, a najlepiej też scenariuszy filmowych czy teatralnych (mających wydania papierowe) J.K. Rowling, tego nie rozbawią ani nie zainteresują badania Newta Skamandera. O ile film "Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć" można ewentualnie traktować jako samodzielną historię, w miarę przystępną dla niewtajemniczonych w potteromanię, o tyle książka jest jedynie uzupełnieniem serii powieści oraz sposobem na objaśnienie niektórych poruszonych tam wątków.

Autorka podjęła zabawę z czytelnikiem: opracowanie Newta Skamandera miało być i pozostaje stylizacją. Zarówno temat, jak i sposób jego prezentacji nie pozwalają uwierzyć, że to poważne dzieło, a jedynie nawiązują do konwencji starodawnego słownika. Sama klasyfikacja istot (wymienianych w porządku alfabetycznym) sugeruje umiarkowanie naukowe podejście do sprawy, np. "XXXXX" to oznaczenie kategorii stworzeń "znany morderca czarodziejów / nie nadaje się do udomowienia ani tresury", a "X" odpowiada grupie "nudne". Nie o wszystkich stworzeniach słyszymy po raz pierwszy, nie każde zostało też wymyślone przez autorkę, niektórymi ludzkość fascynuje się od wieków. Mamy tu piękne i powabne, straszne i godne podziwu istoty mitologiczne, jak feniks, chimera, centaur (transfer danego stwora z mitologii do bestiariusza J.K. Rowling określany jest po prostu słowami "pochodzi z Grecji" lub np.: "egipski sfinks") oraz twory znane tylko w świecie Harry'ego Pottera, pocieszne i śmieszne obok groźnych i przerażających, czasem bliższe ludziom, kiedy indziej demonom, a nawet roślinom (np. chorbotek).

Mojemu jedenastoletniemu synowi spodobała się ta lektura. Lubi wynajdywać podobne "smaczki" związane z wszelkimi fantastycznymi seriami, ale jednak oboje wolimy "pełne", autonomiczne utwory beletrystyczne, książki, które przyciągają swoją własną mocą, a nie popularnością poprzedników, te świecące własnym światłem, a nie odbijające blask większych obiektów literackich. Tu jednak cel wydania produktu ubocznego jest zacny, bo dochód ze sprzedaży "Fantastycznych zwierząt" przeznaczono na działalność organizacji charytatywnych pomagających młodym ludziom w potrzebie.

Newt Skamander opisał 81 fantastycznych zwierząt, ale zrobił to dawno i sam sugerował, że wiele pozostaje do odkrycia. Kto wie, może ci czytelnicy "Harry'ego Pottera", którzy kiedyś wierzyli, że w dniu 11. urodzin dostaną list z Hogwartu, teraz, jako dojrzali i doświadczeni czarodzieje, zajmą się pracą pracą badawczą: systematyzacją, badaniami terenowymi i poszukiwaniem nowych gatunków magicznych istot?

Bożena Itoya

J.K. Rowling, Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć. Newt Skamander, przełożyli Joanna Lipińska i Andrzej Polkowski, Media Rodzina, Poznań 2017.